Episode 01 - Chapter 32 - Canto on Lakshmana impaled by Ravana's spear.
Chapter 32 – Canto on (Lakshmana) Impaled By Ravana’s Spear - வேல் ஏற்ற படலம்
(Prescript: THREE cantos are presented In this selection. All the three do not find a place in the Aadhi Kaavya. In the first of these, Kamban presents an episode where Ravana, infuriated to see Vibheeshana standing between him and victory virtually, decides to kill his brother first. And the killer spear hurled by him is received by Lakshmana on his chest, Lakshmana not bearing to see Vibheeshana, Rama’s refuge, being hurt. The fallen Lakshmana is revived with the herbal medicines which HANUMAN fetches once again. Then Rama suggests to the vanaras that they take a look at the carnage that he had wrought with the core forces of Rakshasas. Vibheeshana serves as a tour guide for this tour of ghastly scenes. Next, Ravana, while exulting that he had killed Lakshmana and assuming that Rama would take his own life, celebrates, messengers bring the news of Lakshmana’s revival; they also inform him that his ‘invincible’ core army has been decimated without a trace. Daunted, perplexed and anger3ed, he climbs atop a tower to verify for himself what the messengers had conveyed. He finds that verification profoundly unsettling for him.
2. We have so far found Kamban has been erring more on the side of commission rather than omission, in his following the Aadhi Kaavya. We find, amongst rare let ups, this pithy one in the Yudhdha Khaanda: Valmiki invests a whole sarga – sarga 94, where he brings out a ‘maha panchayat’ of sorts by the widowed and bereaved females of Lanka, not just lamenting their losses, but prosecuting their case against elements they thought were accountable for their losses and Lanka’s present misery. The consensus seemed to be that they found Surpanaka as the primary accused, for having started the whole course of unsolicited enmity with Rama.
कथन् शूर्पणखा वृद्धा कराला निर्णतोदरी |
आससाद वने रामन् कन्दर्पमिव रूपिणम्
kathan shUrpaNakhaa vR^iddhaa karaalaa nirNatodarI |
aasasaada vane raaman kandarpamiva rUpiNam |
How did the old and ugly Surpanakha, of sunken belly, approach, in the forest, Rama who is charming like the god of love?"
सुकुमारं महासत्त्वन् सर्वभूतहिते रतम् |
तन् दृष्ट्वा लोकवध्या सा हीनरूपा प्रकामिता
sukumaaraM mahaasattvan sarvabhUtahite ratam |
tan dR^iShTvaa lokavadhyaa saa hInarUpaa prakaamitaa
"How strange that on seeing that Rama of tender youth, endowed with extraordinary strength and devoted to the welfare of all created beings, that ugly woman (Surpanaka) who deserved to be condemned by the people, was stung with excessive infatuation?"
जनस्यास्याल्पभाग्यत्वात्पलिनी श्वेतमूर्धजा |
अकार्यमपहास्यन् च सर्वलोकविगर्हितम् || ९४-६-९
राक्षसानान् विनाशाय दूषणस्य खरस्य च |
चकाराप्रतिरूपा सा राघवस्य प्रधर्षणम् ||
janasyaasyaalpabhaagyatvaatpalinI shvetamUrdhajaa |
akaaryamapahaasyan cha sarvalokavigarhitam || 94-6-9
raakShasaanaan vinaashaaya dUShaNasya kharasya cha |
chakaaraapratirUpaa saa raaghavasya pradharShaNam ||
"It was the ill-luck (alpha bhagyavat) of the people, and leAadhing to the destruction of aal Rakshasas and of Dushana and Khara, that grey-haired (shveta muurdhajaa) woman of disgusting form (apratirUpaa), who had developed wrinkles, tried to be pretentious with Rama, a misdeed (akaaryam) which was worth ridiculing (apahaasyan) and condemning by the whole world."
तन्निमित्तमिदन् वैरं रावणेन कृतं महत् |
वधाय नीता सा सीता दशग्रीवेण रक्षसा
tannimittamidan vairaM raavaNena kR^itaM mahat |
vadhaaya nItaa saa sItaa dashagrIveNa rakshasa
For the sake of that Surpanakha,(tannimittamidan) Ravana bought this massive enmity. For his own destruction, Ravana that Dasagriva brought that Seetha."
An interesting perspective, a very interesting vote by really hurt women, speaking from their bleeding hearts, finding another female as the root cause all this devastation, sparing the male offender. )
***
Ravana drives to battle:
சில்லி ஆயிரம், சில் உளைப் பரியொடும் சேர்ந்த,
எல்லவன் கதிர் மண்டிலம் மாறு கொண்டு இமைக்கும்,
செல்லும் தேர்மிசைச் சென்றனன் – தேவரைத் தொலைத்த
வில்லும், வெங் கணைப் புட்டிலும், கொற்றமும், விளங்க.
Riding a grand royal chariot that had a thousand wheels and yoked to horses that were a few more, resembling the majestic and brilliant coursing of the sun through the sky, Ravana rode, equipped with the bow and quiver that had a grand history of having vanquished the celestials and his royal parasol that was associated with those triumphs.
நூறு கோடி தேர், நொறில் பரி நூற்று இரு கோடி,
ஆறுபோல் மத மாகரி ஐ - இரு கோடி
ஏறு கோள் உறு பதாதியும் இவற்று இரட்டி
சீறு கொள் அரிஏறு அனானுடன் அன்று சென்ற.
Ravana was accompanied by a formation of one crore chariots, speeding cavalry that were twice that number, battle elephants that numbered ten crores and fearsome, lion-like foot soldiers that numbered twenty crores.
(Where was Ravana getting these never-ending resources from? After reports that every standing soldier and all the war appurtenances had been laid dead? Thandialankaram, the ancient Thamizh verse grammar lexicon, would call these poetic flights of hyperbolic imagination as அல்பொருள் aka தற்குறிப்பேற்ற அணி
பெயர்பொருள் அல்பொருள் எனஇரு பொருளினும்
இயல்பின் விளைதிறன் அன்றிப் பிறிதொன்று
தான்குறித்து ஏற்றுதல் தற்குறிப் பேற்றம். (தண்டி அலங்காரம்))_
அனைய ஆகிய அரக்கர்க்கும் அரக்கனை, அவுணர்
வினைய வானவர் வெவ் வினைப் பயத்தினை, வீரர்
நினையும் நெஞ்சையும் சுடுவது ஓர் நெருப்பினை,நிமிர்ந்து
கனையும் எண்ணையும் கடப்பது ஓர் கடலினைக் கண்டார்.
The world witnessed this battle drive – ‘Ravana, the Rakshasa even for the Rakshasas, the nemesis of Asuras and the apparent dividend of the misdeeds of the celestials, one who drove fear into the minds of the most fearless warriors, one whose humongous form surpassed that of a vast thundering sea.
The vanara and Rakshasa armies wade into each other, leAadhing to bloodshed.
நெருப்பின் உருக்கு செம்பு என, அம்பரத்து, ஓடினது, உதிரம்.- like molten copper, blood flowed into the sea.
Virtuous Rakshasa women give up their lives on seeing their spouses dead:
கண் திறந்தன கணவர்தம் முகத்து அவர் முறுவல்
கண் இறந்த அன மடந்தையர், உயிரொடும் கலந்தார் -
பண்டு இறந்தன பழம் புணர்வு அகம் புக, பன்னி,
பண் திறந்தன புலம்பு ஒலி, சிலம்பு ஒலி பனிப்ப.
Rakshasa women looking for their dead husbands, seeing them with open eyes that seemed to smile, recall aloud the pleasures that they had had together, their wail mixing dissonantly with the jingling of their anklets. Enwrapped in those malaprops thoughts, the virtuous lAadhies gave up their lives.
Hanuman was always right on the heels of Lakshmana, as Lakshmana was wheeling around, engaged in battle:
An arresting metaphor: குழலும் நூலும்போல் அனுமனும் தானும் அக் குமரன் – As the weft thread follows the weave shuttle.
Ravana is wrath-filled seeing the vanaras led by Lakshmana and Hunuman, devastate the Rakshasa forces:
'கண்டு நின்று, இறைப் பொழுது, இனிக் காலத்தைக் கழிப்பின்,
உண்டு கைவிடும் கூற்றுவன், நிருதர் பேர் உயிரை;
மண்டு வெஞ் செரு நான் ஒரு கணத்திடை மடித்தே
கொண்டு மீள்குவென், கொற்றம்' என்று இராவணன் கொதித்தான்.
Looking on the devastation that Lakshmana was causing, Ravana was miffed: “If I stood here just looking on even for a moment, the God of Death would devour all the Rakshasa lives. I shall wade into these vanaras, kill them all and return triumphant.”
இரியல் போகின்ற சேனையை இலக்குவன் விலக்கி
'அரிகள்! அஞ்சன்மின், அஞ்சன்மின்' என்று அருள் வழங்கி,
திரியும் மாருதி தோள் எனும் தேர்மிசைச் சென்றான்;
எரியும் வெஞ் சினத்து இராவணன் எதிர் புகுந்து ஏற்றான்.
Calling out the vanaras fleeing Ravana’s assault, Lakshmana, now astride Hanuman’s shoulders, confronted Ravana.
ஏற்றுக் கோடலும், இராவணன் எரி முகப் பகழி
நூற்றுக் கோடியின்மேல் செலச் சிலைகொடு நூக்க,
காற்றுக்கு ஓடிய பஞ்சு எனத் திசைதொறும் கரக்க,
வேற்றுக் கோல்கொடு விலக்கினன், இலக்குவன் விசையால்.
Ravana, targeting Lakshmana, delivered countless fiery darts on him. Lakshmana defused all of them with his own darts.
Finding that Lakshmana would not be troubled by all his archery skills, Ravana thought of what could deliver more effectively.
காக்கல் ஆகலாக் கடுப்பினில் தொடுப்பன கணைகள்
நூக்கினான்; கணை நுறுக்கினான், அரக்கனும், நூழில்
ஆக்கும் வெஞ் சமத்து அரிது இவன்தனை வெல்வது அம்பால்
நீக்கி, என் இனிச் செய்வது?' என்று இராவணன் நினைந்தான்.
Lakshmana was warding off even those darts of Ravana that were arriving at a speed that was unstoppable. Ravana pondered: ‘It is difficult to get through this one with my bow and arrows. What else could I do?”
Ravana decides to invoke the Mohastra:
மோகம் ஒன்று உண்டு, முதலவன் வகுத்தது முன்னாள்;
ஆகம் அற்றது, கொற்றமும் சிவன்தனை அழிப்பது;
ஏகம் முதலிய விஞ்சையை இவன்வயின் ஏவி,
காகம் உற்று உழல் களத்தினில் கிடத்துவென் கடிதின்'-
‘There is this Moha astra, divined by Brahma himself. It is invisible. Is potent to destroy any reign – or even Lord Siva Himself. I shall deliver this weapon on Lakshmana and have him fall – for crows to feast on. “
Ravana chants the mantras and delivers the Moha astra:
என்பது உன்னி, அவ் விஞ்சையை மனத்திடை எண்ணி,
முன்பன்மேல் வரத் துரந்தனன்; அது கண்டு முடுகி,
அன்பின் வீடணன் 'ஆழியான் படையினின் அறுத்தி'
என்பது ஓதினன்; இலக்குவன் அது தொடுத்து எய்தான்.
As Ravana chanted the appropriate mantra and let the Moha astra go, Vibheeshana muttered into Lakshmana’s ears: ‘Smash it with Narayanaastra’. Lakshmana complied.
Ravana is infuriated by Vibheeshana frustrating all his moves:
வீடணன் சொல, விண்டுவின் படைக்கலம் விட்டான்,
மூடு வெஞ் சின மோகத்தை நீக்கலும், முனிந்தான்
'மாடு நின்றவன் உபாயங்கள் மதித்திட, வந்த
கேடு தம்நமக்கு' என்பது மனம்கொண்டு கிளர்ந்தான்.
As the Narayaastra dismantled the Moha astra, an irate Ravana concludes. ‘This one (Vibheeshana) standing by his (Lakshmana’s) side is the chief adversary for me, frustrating all my strategies.’
Ravana decides to kill Vibheeshana:
மயன் கொடுத்தது, மகளொடு; வயங்கு அனல் வேள்வி,
அயன் படைத்துளது; ஆழியும் குலிசமும் அனையது;
உயர்ந்த கொற்றமும் ஊழியும் கடந்துளது; உருமின்,
சயம்தனைப் பொரும் தம்பியை, உயிர் கொளச் சமைந்தான்.
Ravana decides to kill Vibheeshana using a divine weapon (spear) that he received as part of the dowry when he wed Mandodhari, daughter of the Asura architect Maya, a weapon that excelled like the Sudarsana of Thirumaal and the Vajrayudha of Indra and had an exemplary, spotless record of winning from time immemorial.
விட்ட போதினின் ஒருவனை வீட்டியே மீளும்,
பட்ட போது அவன் நான்முகன் ஆயினும் படுக்கும்.
வட்ட வேல்அது வலம்கொடு வாங்கினன், வணங்கி,
எட்ட நிற்கலாத் தம்பிமேல் வல் விசைத்து எறிந்தான்.
Ravana, holding that mighty divine spear in his right hand and chanting the appropriate delivering mantra, hurled it on Vibheeshana. That deadly weapon, when released, shall return only after killing the target, when if the target was the creator Brahma himself.
எறிந்த காலையில், வீடணன் அதன் நிலை எல்லாம்
அறிந்த சிந்தையன், 'ஐய! ஈது என் உயிர் அழிக்கும்;
பிறிந்து செய்யல் ஆம் பொருள் இலை' என்றலும், பெரியோன்,
'அறிந்து போக்குவல்; அஞ்சல், நீ!' என்று இடை அணைந்தான்.
Vibheeshana, fully aware what was coming to him would tell Lakshmana: “Oh! Sir! This shall kill me. There is nothing that could prevent it from doing what it is set to do.”. Lakshmana comforted Vibheeshana: ‘I know how to distract this. Do not fear.’ Saying thus, Lakshmana tried to intercept the spear (with his darts).
எய்தவாளியும், ஏவின படைக்கலம் யாவும்,
செய்த மா தவத்து ஒருவனைச் சிறு தொழில் தீயோன்
வைத வைவினில் ஒழிந்தன; 'வீடணன் மாண்டான்,
உய்தல் இல்லை' என்று, உம்பரும் பெரு மனம் உலைந்தார்..
Lakshmana’s darts failed to hold off the oncoming spear and fell off futilely – like the curses of a wicked one not touching an ascetically highly evolved person செய்த மா தவத்து ஒருவனைச் சிறு தொழில் தீயோன் வைத வைவினில் ஒழிந்தன ** – and the celestials lamented: ‘Vibeeshana is dead. There is no way for him to survive (this spear).’
** The metaphor may look contextually misplaced, but it is an absorbing one, isn’t it?
தோற்பென் என்னினும், புகழ் நிற்கும், தருமமும் தொடரும்
ஆர்ப்பர் நல்லவர்; அடைக்கலம் புகுந்தவன் அழியப்
பார்ப்பது என்? நெடும் பழி வந்து தொடர்வதன் முன்னம்
ஏற்பென், என் தனி மார்பின்' என்று, இலக்குவன் எதிர்ந்தான்.
Lakshmana reckons the peril that Vibheeshana is in. ‘How could I be just a spectator to the killing of one who took refuge in us? I shall not bear to see that indelible stigma accruing to us. Let me take this missile on my chest. Should I get killed, my repute shall stand and dharma would be spared.’ Deciding thus, Lakshmana offered himself as the missile’s target.
As the killer-spear is speeding, there is a musical chair that goes on infront of it!
இலக்குவற்கு முன் வீடணன் புகும்; இருவரையும்
விலக்கி, அங்கதன் மேற்செலும்; அவனையும் விலக்கி,
கலக்கும் வானரக் காவலன்; அனுமன் முன் கடுகும்;
அலக்கண் அன்னதை இன்னது என்று உரை செயல் ஆமோ?
Vibheeshana would try to go in front of Lakshmana. And Angada would insert himself in front of both of them. And pushing all of them behind, Sugreeva would offer himself. And Hanuman, not to be left out, would precede all of them. How could one narrate the deep anguish that overtook these warriors.
Eventually, Lakshmana it shall be:
முன் நின்றார் எலாம் பின் உற, காலினும் முடுகி,
'நின்மின்; யான் இது விலக்குவென்' என்று உரை நேரா,
மின்னும் வேலினை, விண்ணவர் கண் புடைத்து இரங்க,
பொன்னின் மார்பிடை ஏற்றனன், முதுகிடைப் போக.
Swiftly pushing everyone else behind, Lakshmana would command: “Stop! Everyone! I shall take this on.” And he received that speeding spear on his golden chest, with the celestials unable to bear to see this, beating their eyes and crying. The spear entered Lakshmana’s chest and exited through his back.
Enraged and oblivious of Lakshmana’s peril, Vibheeshana goes after Ravana:
'எங்கு நீங்குதி நீ?' என, வீடணன் எழுந்தான்,
சிங்கஏறு அன்ன சீற்றத்தான், இராவணன் தேரில்
பொங்கு பாய் பரி சாரதியொடும் படப் புடைத்தான்
சங்க வானவர் தலை எடுத்திட, நெடுந் தண்டால்.
As Ravana (celebrating the fall of Lakshmana, an unintended boon for him) tries to leave the battlefield, rising skywards on his chariot, Vibheeshana, angered like an infuriated lion, asccosting Ravana – “Where are you going?” smashed the chariot and the charioteer with his mighty mace.
சேய் விசும்பினில் நிமிர்ந்து நின்று, இராவணன் சீறி,
பாய் கடுங் கணை பத்து அவன் உடல் புகப் பாய்ச்சி,
ஆயிரம் சரம் அனுமன்தன் உடலினில் அழுத்தி,
போயினன், 'செரு முடிந்தது' என்று, இலங்கை ஊர் புகுவான்.
Rising into the sky, Ravana, on the run, delivered ten deadly darts that pierced Vibheeshana and a thousand darts at Hanuman, that hurt him, turned towards Lanka, concluding: “The war is over.’
தேடிச் சேர்ந்த என் பொருட்டினால், உலகுடைச் செல்வன்
வாடிப் போயினன்; நீ இனி வஞ்சனை மதியால்
ஓடிப் போகுவது எங்கு? அடா! உன்னொடும் உடனே
வீடிப் போவென்' என்று அரக்கன்மேல் வீடணன் வெகுண்டான்.
Vibheeshana would pursue Ravana: “In order to save me, his refuge, Lakshmana has fallen. Where shall you flee? Take me on now. I shall battle you and shall die – with you.”
Ravana strategically forfends this challenge from Vibheeshana, ignores him and returns to Lanka:
'வென்றி என் வயம் ஆனது; வீடணப் பசுவைக்
கொன்று இனிப் பயன் இல்லை' என்று, இராவணன் கொண்டான்;
நின்றிலன், ஒன்றும் நோக்கிலன், முனிவு எலாம் நீத்தான்;
பொன் திணிந்தன மதிலுடை இலங்கை ஊர் புக்கான்.
“Victory is mine now. There is no point in killing the small fry Vibheeshana now.” Reckoning thus, Ravana did not pause, did not look at the onrushing Vibheeshana and with all his battle fury now doused - sated, entered the rampart-secured city of Lanka.
அரக்கன் ஏகினன்; வீடணன் வாய் திறந்து அரற்றி,
இரக்கம்தான் என இலக்குவன் இணை அடித் தலத்தில்,
கரக்கல் ஆகலாக் காதலின் வீழ்ந்தனன் கலுழ்ந்தான்;
குரக்கு வெள்ளமும் தலைவரும் துயரிடைக் குளித்தார்.
As Ravana fled eluding him, Vibheeshana would wail aloud, fall at the feet of Lakshmana, lying there as the epitome of compassion. The vanaras and their commanders were all immersed in grief.
As Vibheeshana, guilt and grief held, tries to take his life, Jambavan stops him:
பொன் அரும்பு உறு தார்ப் புயப் பொருப்பினான் பொன்ற
என் இருந்து நான்? இறப்பென், இக் கணத்து; எனை ஆளும்
மன் இருந்து இனி வாழ்கிலன்' என்றனன் மறுக,
'நில், நில்' என்றனன், சாம்பவன் உரை ஒன்று நிகழ்த்தும்.
“When the golden-shouldered Lakshmana has fallen, how could I stay alive? I shall take my life this very moment. After my royal lord is gone, I shall not live.” As Vibheeshana tried to harm his life, Jambavan would stop him: and say these words.
அனுமன் நிற்க, நாம் ஆர் உயிர்க்கு இரங்குவது அறிவோ?
நினையும் அத்துணை மாத்திரத்து, உலகு எலாம் நிமிர்வான்,
வினையின் நல் மருந்து அளிக்கின்றான்; உயிர்க்கின்றான், வீரன்
தினையும் அல்லல் உற்று அழுங்கன்மின்' என்று இடர் தீர்த்தான்.
“When we have Hanuman with us, how could we grieve senselessly like this? Even as you begin to think, he would traverse through the worlds, fetch the life-giving herbs and shall revive the fallen Lakshmana. We shall not grieve at all.”
Jambavan sets Hanuman on the task of fetching the medicinal herbs:
மருத்தின் காதலன் மார்பிடை அம்பு எலாம்வாங்கி,
'இருத்தியோ, கடிது ஏகலை? இளவலை இங்ஙன்
வருத்தம் காணுமோ மன்னவன்?' என்னலும், அன்னான்
கருத்தை உன்னி, அம் மாருதி உலகு எலாம் கடந்தான்.
Jambavan, humouring Hanuman, carefully plucking out the numerous darts imbedded on his person, would plead with him: “Why would you linger? Why aren’t you hastening on your mission? Would Rama bear to see Lakshmana in this condition?” Inspired, Hanuman would take off, retracing his route to the herbal mountain.
உய்த்து ஒரு திசைமேல் ஓடி உலகு எலாம் கடக்கப் பாய்ந்து,
மெய்த் தகு மருந்துதன்னை, வெற்பொடும் கொணர்ந்த வீரன்,
பொய்த்தல் இல் குறி கெடாமே பொது அற நோக்கி, பொன்போல்
வைத்தது வாங்கிக் கொண்டு வருதலில், வருத்தம் உண்டோ?
Flying northwards across the world, Hanuman shall have no hindrance at all in finding the herbal mountain and fetching it – as he had done just a while ago.
With Hanuman arriving with the herbal mountain, Lakshmana comes alive:
தந்தனன், மருந்துதன்னை; தாக்குதல் முன்னே யோகம்
வந்தது, மாண்டார்க்கு எல்லாம், உயிர் தரும் வலத்தது என்றால்,
நொந்தவர் நோவு தீர்க்கச் சிறிது அன்றோ? நொடிதல் முன்னே
இந்திரன் உலகம் ஆர்க்க, எழுந்தனன் இளைய வீரன்.
Hanuman fetched the herbal mountain. Even with the scent of it if all the dead would rise alive, is it not then just a child’s play (for Lakshmana to revive)? Lakshmana rose, stout and well, in a moment, with the celestials celebrating.
எழுந்து நின்று, அனுமன்தன்னை இரு கையால் தழுவி, 'எந்தாய்!
விழுந்திலன் அன்றோ, மற்று அவ் வீடணன்!' என்ன, விம்மித்
தொழும் துணையவனை நோக்கி, துணுக்கமும் துயரும், நீக்கி
'கொழுந்தியும் மீண்டாள்; பட்டான் அரக்கன்' என்று உவகை கொண்டான்
As he rose, Lakshmana would embrace Hanuman with both his arms – and would enquire andiously: “Oh! Loved one! Vibheeshana did not die, did he?” And, as Vibheeshana paid obeisance to him (reassuring him that he was well), Lakshamana would celebrate: “That (wicked) Rakshasa is now done. My sister-in-law (Sita) is retrieved.” கொழுந்தி – brother’s wife or wife’s sister; sometimes used for female spouse as well. கொழுந்தன் – husband’s brother (also used to refer to the male spounse sometimes); Synonyms: மைத்துனன், மைத்துனி.
The happy assembly leaves to see Rama:
தருமம்'' என்று அறிஞர் சொல்லும் தனிப் பொருள்தன்னை இன்னே,
கருமம் என்று அனுமன் ஆக்கிக் காட்டிய தன்மை கண்டால்,
அருமை என் இராமற்கு? அம்மா! அறம் வெல்லும், பாவம் தோற்கும்
இருமையும் நோக்கின்' என்னா, இராமன்பால் எழுந்து சென்றார்.
As Hanuman demonstrated by accomplishing so facilely what is defined as Dharma, what could be beyond Rama? If one looks through this life and the one beyond as well, it is inarguable that Dharma shall win and adharma shall be vanquished. All of them left to see Rama – in that poignantly happy frame of mind.
Rama queries: What happened over there?
ஒன்று அல பல என்று ஓங்கும் உயர் பிணத்து உம்பரோடும்
குன்றுகள் பலவும், சோரிக் குரை கடல் அனைத்தும் தாவிச்
சென்று அடைந்து, இராமன் தன்னைத் திருவடி வணக்கம் செய்தார்,
வென்றியின் தலைவர், கண்டஇராமன், 'என் விளைந்தது?' என்றான்.
As these (led by Lakshmana) traversed the battlefield filled with corpses and a sea of blood, leaping across and stumbling enroute and reached Rama and paid obeisance to him, Rama enquired of them: “What happened?”
Jambavan fills in;
உற்றது முழுதும் நோக்கி, ஒழிவு அற, உணர்வு உள் ஊற,
சொற்றனன் சாம்பன்; வீரன் அனுமனைத் தொடரப் புல்லி,
'பெற்றனன் உன்னை; என்னை பெறாதன? பெரியோய்! என்றும்
அற்று இடையூறு செல்லா ஆயுளை ஆக!' என்றான்.
Jambavan narrated everything that happened on the other side of the battlefield, taking care not to leave any detail. Listening, Rama embraced Hanuman: “I have you. And (with you) I have everything that this world could offer. Oh! Great One! May you live – forever- without any impediment whatever.” (Hanuman attains Chiranjeevatva a second time now – after Sita had blessed him : யான் மறு இலா மனத்தேன் என்னின்,
ஊழி ஓர் பகலாய் ஓதும் யாண்டு எலாம், உலகம் ஏழும்
ஏழும் வீவு உற்ற ஞான்றும், இன்று என இருத்தி! ‘ urukkaattup padalam, sundara khaandam.
Lakshmana melts emotionally, seeing Rama again.
புயல் பொழி அருவிக் கண்ணன், பொருமலன் பொங்குகின்றான்,
உயிர் புறத்து ஒழிய நின்ற உடல் அன்ன உருவத் தம்பி,
துயர் தமக்கு உதவி, மீளாத் துறக்கம் பெற்று, உயர்ந்த தொல்லைத்,
தயரதற் கண்டால் ஒத்த தம்முனைத் தொழுது சார்ந்தான்.
With tears flowing like a cloudburst, overwhelmed by joyous emotions, Lakshmana, like the body regaining its life, as if he was seeing the long dead Dasaratha again, proffered himself at Rama’s feet.
இளவலை நோக்கி, 'ஐய! இரவிதன் குலத்துக்கு ஏற்ற
அளவினம்; அடைந்தோர்க்கு ஆகி, மன் உயிர் கொடுத்த வன்மைத்
துளவு இயல் தொங்கலாய்! நீ அன்னது துணிந்தாய் என்றால்
அளவு இயல் அன்று; செய்தற்கு அடுப்பதே ஆகும் அன்றே?
Rama addresses Lakshmana: “My treasured one! What you ventured to do by offering your life to protect one who had our refuge, well and truly befits the Surya dynasty of ours.”
புறவு ஒன்றின் பொருட்டின் யாக்கை புண் உற அரிந்த புத்தேள்
அறவனும், ஐய! நின்னை நிகர்க்கிலன்; அப்பால் நின்ற
பிற வினை உரைப்பது என்னே? பேர் அருளாளர் என்பார்
கறவையும் கன்றும் ஒப்பார், தமர்க்கு இடர் காண்கில்' என்றான்.
“Even that great Sibi, who tendered his flesh in lieu of the dove which sought his refuge, he shall not measure up to you. What more is there for me to say about your great deed?Is it not the adage - the great compassionate ones would rush to the relief of those in distress, like a cow rushing to its tender calf.”
Rama relieves Lakshmana of his battle attire and weapons and makes him recoup in the cool reclines of a hillside:
சாலிகை முதல ஆன போர்ப் பரம் தாங்கிற்று எல்லாம்
நீல் நிற ஞாயிறு அன்ன நெடியவன் முறையின் நீக்கி,
கோல் சொரி தனுவும் கொற்ற அனுமன் கைக் கொடுத்து, கொண்டல்
மேல் நிறை குன்றம் ஒன்றில் மெய்ம் மெலிவு ஆற்றலுற்றான்.
Rama, resembling a dark-complexioned sun, dismantled and removed Lakshmana’s armour and battle attire, and handing them along with Lakshmana’s bow and quiver to Hanuman, retired to the cool inclines of a cloud-clad hill and let Lakshmana recoup.
நீல் நிற ஞாயிறு – a favourite metaphor that Kamban uses for Rama throughout the epic.